İşhani

İşhani (Gürcüce: იშხანი; translit.: “işh’ani”), Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı bir köydür. İşhani köyün bilinen en eski adıdır. İşhani köyü tarihsel Tao bölgesinde yer alır.  Türkçeye İşhan olarak yerleşmiştir. 

TARİHÇE

Köydeki kilise ve kale kalıntıları İşhani’nin çok eski bir yerleşme olduğunu göstermektedir.^[1] Tao bölgesinde yer alan İşhani, 1080’de Tao-Klarceti’nin diğer yerleşmeleri gibi Büyük Selçuklular tarafından istila edildi. İşhani’nin de içinde yer aldığı bölge 16. yüzyılda Osmanlıların eline geçti ve yöre Çıldır Eyaleti içinde yer aldı. İşhani köyü, bu eyalette Ardanuç livasına bağlı İşhani nahiyesinin merkez köyüydü.^[2] İşhani, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Rusya İmparatorluğu’nun eline geçti.

1918-1921 arasında bağımsız Gürcistan sınırları içinde kalan İşhani 1921’de yeniden Türkiye’ye katıldı. İşhani’nin adı 1925’te Dağyolu olarak değiştirildi. Bu ad halk arasında kullanılmayınca, köye 1970’lerde eski adı iade edildi.^[3]

İşhani köyündeki en önemli tarihsel anıtlardan biri İşhani Manastırı’dır. Manastır yapı topluluğu içinde bir ana kilise, 3 veya 4 küçük kilise yer alır.^[4] Bunların dışında köyde başka kiliseler de vardır. Eskiden ayrı bir köy olan ve sonra İşhani’nin mahallesine dönüştürülen Avresi’deki köy kilisesi tamamen yıkılmıştır. Bir köy kilisesi olan Avresi Kilisesi ile İşhani köy merkezi arasında İşhani Kalesi yer alır. Ayrıca İşhani Kilisesi’nin 4.5 km kuzeydoğusunda Suhbeçi Kilisesi (Subheçi Kilisesi) bulunmaktadır.^[5]

Gürcü tarihçi Ekvtime Takaişvili, Tao-Klarceti bölgesinin eski adı olan Mesheti’yi kullanmış, bundan dolayı İşhani köyünde yaşayan Gürcüleri de Meshi olarak anmıştır:
“İşhani köyünde yaşayanların tümü Müslüman Gürcüdür, Meshidir. 1917 yılında bazı yaşlılar Gürcüce biliyordu, diğerleri ise unutmuştu.” Ekvtime Takaişvili, 1917 Yılında Güney Gürcistan’da Arkeolojik Araştırmalar Gezisi, s. 7, 1960, Tiflis.

Kaynakça:
1. ^ Tao-Klarceti – Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 30, 58, 76.
2. ^ Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (Gürcüce ve Osmanlıca), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis 1979, s. 159.
3. ^ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, 2013, s. 61.
4. ^ Tao-Klarceti – Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 30.
^ Tao-Klarceti – Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 58, 106.

Not: Bu yazı ႧႤႧႰႨ ႾႠႰႨ tarafından Vikipedi için kaleme alınmıştır (12 Ağustos 2019).