Peraneti

PERANETİ – Tarihsel Şavşeti bölgesindeki köylerden biridir. Günümüzde Demirciler adıyla Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı Pınarlı (Shlobani) köyünün bir mahallesidir. 

Etimoloji: Peraneti (პერანეთი), Gürcüce bir yer adıdır. Türkçeye Peranet şeklinde girmiştir. Taner Artvinli, Artvin yer adları sözlüğünde Peranet’in Gürcüce olduğunu belirtmiş, ama anlamını vermemiştir (30:215). Nitekim bu yer adındaki “-eti” (-ეთი) soneki Peraneti adının Gürcüce olduğunu desteklemektedir. Gürcü etnolog ve tarihçi Roland Topçişvili ise, Şavşeti ve İmerhevi yer adları üzerine bir yazısında Peraneti adının, bu bölgelerdeki pek çok yer adı gibi aile adından geldiğini belirtmiş ve bu köyde eskiden Peranidzelerin (პერანიძე) yaşadığını yazmıştır (13). Peranidze günümüzde de var olan bir aile adıdır.

Tarihçe: Gürcüce bir ad taşıyor olması Peraneti’nin Osmanlı döneminden önce de bir köy olduğunu göstermektedir. Nitekim Osmanlılar bu yöreyi 16. yüzyılın ikinci yarısının hemen başında Gürcülerden ele geçirmiştir. Osmanlı idaresince bu bölgede kurulmuş olan Şavşat sancağının 1554 yılındaki sancak beyi de İosebiti adında Gürcü prens (tavadi) idi (7:16). Bugün tamamen yıkılmış olan gözetleme kulesi Peraneti Kulesi de bu dönemden kalmış olmalıdır. Eski bir köy olan Peraneti’de Hiznahevi (ხიზნახევი), Ğele (ღელე), Nakoraki (ნაკორავი), Gatanidze (გათანიძე), Satureti (სათურეთი) gibi yer adları da buranın eski bir Gürcü yerleşimi olduğu göstermektedirdir (1:189).

Peraneti, Pınarlı köyünün merkez mahallesinin kuzeybatısında yer alır. Bu yer adı belli başlı eski Osmanlı kayıtlarında yer almamış olmasına karşın, Rus idaresince 1886 nüfusu tespitinde Shlobani köyünün dokuz mahallesinden biri olarak kaydedilmiştir. Peranat (Перанатъ) şeklinde yazılmış olan mahalle, Artvin sancağının Şavşet-İmerhevi kazasında yer alıyordu. Bu nüfus tespitinde Shlobani köyünde 114 hanede 825 kişi yaşıyordu. Gürcüce bir ada sahip olan köyün nüfusu, 1 hane (9 kişi) Gürcü dışında, Türk olarak kaydedilmiştir. Küçük bir yerleşim olan Peraneti mahallesinde ise 8 hane yaşıyordu. Shlobani köyünde hane başına düşen ortalama kişi sayısı üzerinden Peraneti mahallesinin nüfusunun yaklaşık 55-60 kişiden oluştuğu söylenebilir (86: “Batum oblastı” – 1447). 

Peraneti veya Peranet Türkçe olmadığı için köyün adı Demirciler şeklinde değiştirilmiştir. Demirciler günümüzde Pınarlı köyünün bir mahallesidir. 

Tarihsel yapılar: Peraneti Kulesi, Peraneti’nin doğusunda kayalık bir tepenin üzerinde bulunuyordu. Bu yapıdan geriye kireç harçlı duvar parçaları kalmıştır. Burada eskiden bir gözetleme kulesinin bulunduğu köylülerce de teyit edilmiştir (1:48).
*