DABAKETİLİ – Tarihsel Şavşeti bölgesindeki yerleşimlerden biridir. Günümüzde Yaşarköy adıyla Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür.
Etimoloji: Gürcüce bir yer adı olan Dabaketili (დაბაკეთილი), “daba” (დაბა: köy, kasaba) ve “ketili” (კეთილი: iyi) kelimelerinden türemiştir ve “iyi köy / güzel köy” anlamına gelir.[1] Bu yer adı Türkçeye Dabaketil olarak girmiştir. Nitekim 1835 tarihli nüfus defterinde ve Artvin vilayeti üzerine 1927 tarihli Osmanlıca kaynakta Dabaketil / Dabagetil (داباكەتیل) olarak geçer.[2][3]
Tarihçe: Dabaketili, orta çağda Gürcistan’ın güneybatı kesimini oluşturan bölgelerden biri olan Şavşeti’de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi, 16. yüzyılın ikici yarısının hemen başında Gürcülerden ele geçirmiştir. Osmanlı idaresinin kurduğu Şavşat sancağının 1554 yılında sancak beyi İosebiti adında bir Gürcü prensi (tavadi) idi. Gürcü kilisesi Dabaketili Kilisesi de bu dönemden kalmış olmalıdır.[4][5]
Dabaketili köyü, Osmanlı idaresinin vergi tahsil etme ve askere alma amacıyla gerçekleştirdiği 1835 yılındaki nüfus tespiti sırasında Çıldır Eyaleti’ne bağlı Şavşat (Satlel) sancağının köylerinden biriydi. Sadece erkek nüfusunun kaydedildiği bu tarihte köyde 11 hanede 44 erkek yaşıyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenice, Dabaketili köyünün nüfusunun yaklaşık 88 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[6]
Rus ordusunda görevli Gürcü general ve coğrafyacı olan Giorgi Kazbegi, 1874 yılında Şavşeti ve Klarceti bölgeleriyle ilgili günlüklerinde, Şavşat’ın düzlük bölümünün Garkloba köyünden başladığını belirtmiş, teraslar halindeki bu düzlüklerde bulunan köyleri saymış, üçüncü terasta Tbeti ile Dabaketili’nin yer aldığını yazmıştır.[7]
Dabaketili köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya’ya bırakıldı. Rus idaresinin 1886 nüfus sayımında Dabaketil (Дабакетил) adıyla kaydettiği yerleşim, Artvin sancağının Şavşet-İmerhevi kazasına bağlı Garkloba nahiyesinin 10 köyünden biriydi. Köyün nüfusu, 39’u erkek ve 46’sı kadın olmak üzere, 21 hanede yaşayan 85 kişiden oluşuyordu. Köye bağlı “Marçil-ogli” (Marçiladze) mahallesinde 5 hane ve “Nikobadze” mahallesinde 13 hane yaşıyordu. Köyün nüfusunun tamamı “Türk” olarak kaydedilmiştir.[8] Oysa Nikolay Marr’ın Klarceti ve Şavşeti bölgelerine 1904 yılında düzenlediği araştırma gezisi sırasında köyde Lertsamidze (ლერწამიძე) ve Mortulidze (მორთულიძე) soyadlarını taşıyan aileler bulunuyordu.[9]
Dabaketili köyü, Birinci Dünya Savaşı’nın sonlarında Rusların bölgeden çekilmesinin ardından Gürcistan’ın sınırları içinde kaldı. 7 Mayıs 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması’yla Sovyet Rusya, Artvin sancağını Gürcistan’ın bir parçası olarak tanıdı. Ancak Kızıl Ordu’nun Gürcistan’ı işgali sırasında Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında 16 Mart 1921 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması’yla Dabaketili köyünü de kapsayan Artvin bölgesi Türkiye’ye bırakıldı.[10][11]
Dabaketili köyü, 1922 yılında Artvin livasında yapılan nüfus tespitinde “Dabaketil” adıyla Artvin livasının Şavşat kazasının Merya nahiyesinin köylerinden biriydi. Köyün nüfusu 27 hanede yaşayan 139 kişiden oluşuyordu. Bu tespitte de nüfusun tamamı “Türk” olarak kaydedilmiştir.[12] Dabaketili veya Dabaketil Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında Yaşar olarak değiştirilmiştir.[13]Yaşar köyü, 1940 genel nüfus sayımında Çoruh vilayetinin Şavşat kazasının Merya nahiyesine bağlıydı ve nüfusu 156 kişiden oluşuyordu.[14] 1965 yılına gelindiğinde köyde yaşayan insan sayısı 250 kişiyi bulmuştu ve bu nüfus içinde 128 kişi okuma yazma biliyordu.[15]
Tarihsel yapılar: Yaşarköy’de bugüne ulaşmış tek tarihsel yapı, tek nefli Dabaketili Kilisesi‘dir. Cami mahallesinin 500 metre kuzeybatısında bulunuyordu. Yapının bugüne kalan batı duvarı 4,5 metre uzunluğundadır. Bu duvarın en yüksek kısmı 1 metre kadardır. Orta çağdan kalma Dabaketili Kilisesi’nin dolgu tipi duvarlarının moloz taşlarla harç kullanılarak inşa edilmiş olduğu bu duvar kalıntısından anlaşılmaktadır.[16] Köyde “Nakilisevi” (ნაქილისევი: eski kilise yeri) olarak adlandırılan yerde ikinci bir kilise bulunuyordu. Ancak bu kiliseden günümüze bir iz kalmamıştır.[17]
*
TAO-KLARCETİ 