BALVANA HARABELERİ – Tarihsel Eruşeti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı ve eski adı Vardosani olan Yamaçyolu sınırları içinde geniş bir alana yayılan eski bir yerleşimin kalıntılarıdır.[1]
Tarihçe: Balvana (ბალვანა), Gürcüce bir yer adı olup kirazlı anlamına gelir. Şavşat ilçesine bağlı Kirazlı köyünün eski adı da Balvana’dır. Balvana Harabeleri’nin bulunduğu yer, tarihsel Eruşeti bölgesinin sınırları içinde, eskiden Küçük Vardosani (Vardosani-i Küçük) denilen yerleşimde yer alır. Eruşeti, orta çağda Gürcistan’ı oluşturan bölgelerden biriydi. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir. 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde “Lalvana” (لالوانۀ) adıyla kaydedilmiş olan yerleşimin Balvana olması ihtimali bulunmaktadır. Nitekim Lalvana köyü ile Küçük Vardosani köyü Ardahan-i Büzürg livasının Meşe nahiyesine bağlıydı. Lalvana köyünün bir Gürcü yerleşimi olduğu Osmanlı Devleti’ne ispenç vergisi vermekle yükümlü hane reislerinin Gürcü adları taşımasından anlaşılmaktadır.[2][3]
Kalıntılar: Balvana kalıntıları Yamaçyolu köyünün 2 kilometre güneyinde yer alır. Söz konusu kalıntıları bir kilometreden daha geniş bir alana yayılır. Bu alanla onlarca yapı kalıntısı bulunmaktadır. Bazı yapıların duvarları, paralel biçimde dizilmiş düz taşların arası çamur ve moloz taşlarla doldurularak oluşturulmuştur. Bu eski yerleşimin orta bölümünde duvarlarla çevrili büyükçe bir alan bulunmaktadır. Bu alanın savunma amaçlı bir yer olduğu tahmin edilmektedir. Terk edilmiş bir yerleşime ait olan bu kalıntıları yöre halkı “Balvana” olarak adlandırmaktadır.[1]
*
TAO-KLARCETİ 