Lomaşeni

LOMAŞENİ – Tarihsel Klarceti bölgesindeki yerleşimlerden biridir. Günümüzde “Bahçeciler” adıyla Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı  Seyitler köyünün bir mahallesidir. 

Etimoloji: Lomaşeni (ლომაშენი), Gürcüce bir yer adı olup Lomasşeni’den (ლომასშენი) gelir. Gürcü erkek adı olan Loma (ლომა) ile “köy / yerleşim” anlamındaki “şeni” kelimesinden oluşur ve Loma’nın köyü anlamına gelir. Loma ise, Gürcüce aslan anlamına gelen “lomi” (ლომი) kelimesinden türemiştir. Bu yer adı Türkçeye Lomaşen şeklinde girmiştir. Nitekim 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesinde  Lomaşen (لوماشن) şeklinde geçer (8:356).

Tarihçe: Lomaşeni köyü tarihsel Gürcistan’ın güneybatı bölümünü oluşturan bölgelerden biri olan Klarceti’de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ortasında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyün Gürcüce bir ad taşıyor olması da Osmanlı dönemi öncesinden kalma bir yerleşim olduğunu göstermektedir.

Lomaşeni köyü erken Osmanlı kayıtlarında ayrı bir köy olarak yer almamıştır. Bununla birlikte 1854 tarihli Kiepert haritasında “Lomaschen” (Lomaşen) olarak yer alması, buranın önemli bir yerleşim yeri olduğunu göstermektedir (54). Öte yandan bu yerleşim 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesinde Svetibari ile birlikte Svetbar-Lomaşen (صوطبار لوماشن) adıyla bir köy olarak kaydedilmiştir. Bu iki yerleşim bu tarihte Trabzon vilayetinin Lazistan sancağının Livana kazasına bağlıydı. Nüfusu 17 hanede yaşayan 67 kişiden oluşuyordu. Köyde vergiye tabi hayvan varlığı olarak 10 eşek, 20 öküz, 30 inek, 115 keçi ve 100 koyun kaydedilmiştir (27:357).

Lomaşeni köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın ardından 1878 yılında imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca savaş tazminatının bir parçası olarak Osmanlı Devleti tarafından Rusya’ya bırakıldı. Rus idaresinin Lomaşen (Ломашенъ) olarak kaydettiği yerleşim, 1886 nüfus sayımına göre Artvin sancağının Artvin kazasına bağlıydı. Sveti-Bari köyünün bir mahallesi olan yerleşimde sadece 3 hane bulunuyordu. Sveti-Bari köyünün nüfusu ise, 18 hanede yaşayan 78 kişiden oluşuyordu. Bu nüfusun tamamı “Türk” olarak kaydedilmişti (86: “Batum oblastı” – 1347).

Lomaşeni köyü, Birinci Dünya Savaşı’nın sonunda Rusların bölgeden çekilmesinin ardından bir süre Gürcistan’ın sınırları içinde kaldı. Bu durum, 7 Mayıs 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması’yla da Sovyet Rusya tarafından kabul edildi. Ancak Kızıl Ordu’nun Gürcistan’ı işgali sırasında, 16 Mart 1921’de Ankara Hükümeti ile Sovyet Rusya arasında imzalanan Moskova Antlaşması uyarınca Lomaşeni Türkiye’ye bırakıldı (114; 69:489).

Lomaşeni veya Lomaşen, Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında Milletbağı olarak değiştirilmiştir. 1926 tarihli nüfus tespitinde Milletbağı (Lomaşeni) ile Seyitler (Sveti) ve Subaşı (Sveti-Bari) köylerinin nüfusu birlikte kaydedilmiştir. Bu üç yerleşimin nüfusu, 81’i erkek ve 70’i kadın olmak üzere, 26 hanede yaşayan 151 kişiden oluşuyordu (26:1927:112). Bu üç köy daha sonra Seyitler adı altında tek köye dönüşmüştür. 

 Lomaşeni, günümüzde de “Bahçeciler” adıyla Seyitler köyünün bir mahallesidir. Eskiden  göz hastalıklarına iyi geldiği kabul edilen madensuyuyla da biliniyordu. Gürcü coğrafyasına özgü Lomaşenisi adlı zeytin cinsi adını bu köyden alıyordu.
*