Bokosmani

BOKOSMANİ – Tarihsel Şavşeti bölgesindeki yerleşim yerlerinden biridir. Günümüzde Güzelce adıyla Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı Pınarlı (Shlobani) köyünün bir mahallesidir.

Etimoloji: Gürcüce bir yer adı olan Bokosmani (ბოყოსმანი), Bokosubani’den (ბოყოსუბანი) değişime uğramış olmalıdır. Gürcü Türkolog Sergi Cikia, Cakismani (ჯაყისმანი) adının Cakisubani’den (ჯაყისუბანი) geldiğini yazar (41:III:455). Bu tespitten hareketle Heosmani, Harosmani, Timotismani gibi yer adlarının aynı değişime maruz kaldığı söylenebilir. Bokosmani adındaki “boko” (ბოყო) kelimesinin anlamı için, Şavşeti bölgesine coğrafi olarak yakın olan Cavaheti bölgesine özgü Gürcü diyalekti temel alınabilir. Cavaheti diyalektinde “boko” iriyarı, kalın gibi anlamlara gelir. “Boko kali” (ბოყო ქალი) iriyarı kadını ifade eder (103). Bokosmani veya Bokosubani adı, “Boko” lakabıyla anılan kişinin yeri, mahallesi olarak ifade edilebilir. Bu yer adı Türkçeye Bokosman şeklinde yerleşmiştir.

Tarihçe: Bokosmani veya Bokosubani’nin bulunduğu Şavşeti bölgesini 16. yüzyılın ikinci yarısının hemen başında Osmanlılar Gürcülerden ele geçirmiştir. Osmanlı idaresinin kurduğu Şavşat sancağının 1554 yılındaki sancakbeyi İosebiti adını taşıyan bir Gürcü beyi (tavadi) idi (7:16). Ne var ki Bokosmani veya Bokosubani, Osmanlı tahrir ve nüfus defterlerinde ayrı bir köy olarak geçmemektedir. Bununla birlikte Rus idaresi 1886 nüfus sayımında bu yerleşim yerini, Bogosman (Богосманъ) adıyla kaydetmiştir. Bu kayda göre Bokosmani, Artvin kazasının Şavşet-İmerhevi kazasına bağlı Shlobani köyünün dokuz mahallesinden biriydi. Bu tarihte Shlobani köyünde 114 hanede 825 kişi yaşıyordu. Köyün nüfusu, 1 hane (9 kişi) Gürcü dışında, Türk olarak kaydedilmiştir. Küçük bir yerleşim olan Bokosmani mahallesinde ise 5 hane bulunuyordu. Shlobani köyünde hane başına düşen ortalama kişi sayısı üzerinden Bokosmani mahallesinin nüfusunun yaklaşık 35 kişiden oluştuğu söylenebilir (86: “Batum sancağı” – 1447). Sözlü geleneğe göre Bokosmani veya Bokosubani’de, Samtshe-Saatabago devletinin yöneticilerinin mensup olduğu Cakeli hanedanından aileler yaşıyordu.

Bokosmani veya Bokosubani Türkçe olmadığı için köyün adı Güzelce olarak değiştirilmiştir. Bu yerleşime Güzelce adının doğal yapısının güzel olmasına istinaden verildiği anlaşılmaktadır.

Tarihsel yapılar: Bokosmani veya Bokosubani köyünde herhangi bir yapı veya yapı kalıntısı tespit edilmemiştir. Bununla birlikte yerleşim yerinin kuzey kesiminde eski bir kilisenin varlığı köylülerce teyit edilmektedir.
*