Kopadzeler

KOPADZELER – Tarihsel Şavşeti bölgesinde eski bir yerleşim. Günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı Meşeli (Dabatzvrili) köyünde yer alır. 

Etimoloji: Kopadzeler, Gürcü sülale adı olan Kopadze’den (კოპაძე) gelir. Söz konusu meskun yerin sülale adıyla anılması, burada o sülaleden insanların yaşadığını göstermektedir. Nitekim  Nikolay Marr da 1904 yılında Kopadze’yi Gopadze (გოპაძე) şeklinde yazmış ve Kopadzeler’i Şavşeti bölgesinde Gürcüce soyadına sahip aileler arasında saymıştır.^[1]

Tarihçe: Orta çağdan kalma bir kale ile bir kilisenin varlığı, Kopadzeler olarak anılan köyün eski ve önemli bir yerleşim olduğunu göstermektedir. Köyün yer aldığı Şavşeti bölgesi, 16. yüzyılın ikinci yarısının hemen başında Osmanlılar tarafından Gürcülerden ele geçirilmiştir. 1554 yılında Şavşat sancağının idarecisi olarak İosebiti adında bir Gürcü beyinin (tavadi) bulunması, Osmanlı Devleti’nin yerel idareyi Gürcülere bıraktığını göstermesi açısından önemlidir.^[2] 

Bilinen eski Osmanlı kayıtlarında ayrı bir köy olarak geçmeyen Kopadzler,  1886 nüfus sayımında Rus idaresi tarafından “Kopadzelar” (Копадзеларъ) adıyla bağlı Dabatzvrili köyünün yedi mahallesinden biri olarak kaydedilmiştir. Bu tarihte bu köy ve mahalle Artvin sancağının Şavşet-İmerhevi kazasına bağlıydı. Dabatzvrili köyünde 53 hanede 315 kişi yaşıyordu. Kopadzeler’de ise sadece 4 hane kaydedilmişti. Dabatzvrili  köyünde hane başına düşen ortalama kişi sayısına bakarak Kopadzeler’in nüfusunun yaklaşık 25 kişiden oluştuğu söylenebilir. Tarihsel olarak Gürcü yerleşimleri olan Dabatzvrili ve Kopadzeler’in nüfusu bu sırada “Türk” olarak kaydedilmiştir.^[3] Klarceti ve Şavşeti bölgelerinde 1904 yılında araştırma gezisi gerçekleştiren Nikolay Marr, bu yerleşimin adını Gopadze (გოპაძე) olarak yazmıştır. Kopadzeler’in kendilerini Gürcü soyadıyla tanıtmadığını, sadece sorulduğunda Gürcü soyadlarını ifade ettiklerini belirtmiştir.^[4] 

Kopadzeler veya Gobadzeler, Türkçe olmadığı için köyün adı Toptaş olarak değiştirilmiştir. Bugün Meşeli köyünün bir mahallesi olan bu yerleşim Toptaş’tan çok Kobazeler olarak bilinir. 

Tarihsel yapılar: Kopadzeler’de bir kale ile bir kilisenin kalıntıları günümüze ulaşmıştır. Kopadzeler Kalesi, merkez mahallenin 500 metre güneyinde, Kopadzeler mahallesinde yer alır. Kaleden geriye kalan yüksek ve sivri bir duvar parçasının yüzey taşları da korunmuştur. Kalenin diğer kısımlardaki duvarları zemine yakın seviyeye kadar yıkılmıştır. Bu kale, Meşeli köyünün eski adından dolayı Dabatzvrili Kalesi olarak da adlandırılmaktadır. Kopadzeler Kilisesi ise, kalenin 750 metre güneybatısında inşa edilmiş tek nefli bir yapıdır.^[5]