Binati

BİNATİ (Gürcüce: ბინათი; okunuşu: “ninati”), tarihsel Klarceti bölgesindeki yerleşim yerlerinden biridir. Bugün Artvin ilinin merkez ilçesinin bir köyüdür. Adı 1959 yılında Dokuzoğul olarak değiştirilmiştir.

Binati, Artvin‘nin güneyinde, Çoruh Nehri’nin sol yakasında yer alır. Bu kente 30 km uzaklıktadır. Yusufeli ilçesi sınırında yer alan Binati’nin yakınlarında Dirink (Ballıüzüm) ve Çimçimi (Cevizlik) adlı köyler bulunmaktadır.

KÖYÜN ADI
Bu yerleşmenin bilinen en eski adı, Binati’dir. Türkçeye Binat olarak girmiştir. Nitekim 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesi ile 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde de  Binat (بناط) olarak geçer (1:VIII.356; 2:69). Daha geç dönemde de Türkçe kaynaklarda aynı biçimde yazılmıştır.

Binati’nin anlamı konusunda belli başlı kaynaklarda bir açıklama yer almamaktadır. Bununla birlikte Kveşakana (ქვეშაყანა), Didğele (დიდღელე), Mosulikari (მოსულიკარი), Şagora (შაგორა), Katsikari (კაციკარი) gibi Binati’deki Gürcüce yer adları, buranın eski bir Gürcü yerleşmesi olduğunu göstermektedir (3:182).

DEMOGRAFİ
Binati’nin görece erken döneme ait nüfusu, 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesi üzerinden verilebilir. Bu tarihte Livana kazasının bir köyü olan Binati’de 29 hanede 127 kişi yaşıyordu (1:VIII.357). Yaklaşık 60 yıl sonra, 1935 genel nüfus tespitinde köyde 277 kişinin yaşadığı tespit edilmiştir (4:56). Bu üste içinde köyün nüfusunun ikiye katlandığı görülmektedir. Günümüzde ise Binati’de yaklaşık 100 kişi yaşamaktadır.

TARİHÇE
Binati, erken orta çağda Gürcistan’ı oluşturan bölgelerden biri olan Klarceti‘de yer alır. Osmanlılar köyü, birleşik Gürcistan Krallığı’nın ardından bu bölgeye hakim olan ve başka bir Gürcü devleti olan SamtsheSaatabago’dan ele geçirdi. Çıldır Eyaleti içinde yer alan Binati, 19. yüzyılın ikinci yarısında Trabzon vilayetinin Lazistan sancağında Livana kazasının köylerinden biriydi. 1876 Trabzon vilayeti salnamesine göre, Osmanlı idaresi vergi almak amacıyla köyde 5 eşek, 6 öküz, 15 inek, 400 keçi ve 95 koyun tespit etmişti (1:VIII.357). Livana kazasının büyük bölümü 93 Harbi’nde Rusların eline geçince Binati, Erzurum vilayetinin Kiskim (Yusufeli) kazasına bağlandı (5:77).

Tao ile Klarceti sınırı olarak kabul edilen yerde bulunan Binati, 93 Harbi’nin ardından Osmanlı-Rus sınırı belirlenirken Osmanlı tarafında kalmıştı. Köy, Rus idaresi sırasında Gürcücenin konuşulduğu yerlerden biriydi. Osmanlı tarafında kalmasına rağmen Binatlıların bir kısmı Rus idaresi sırasında Marmara Bölgesi’ne göç etmiş ve Parhali’den göç edenlerle birlikte Akyazı ilçesindeki Şerefiye köyünü kurmuştur. Artvin ilinin Merkez ilçesinde, Çoruh Nehri’nin sol kıyısındaki sonuncu köy olan Binati, bugün de ilçe sınırları içinde Gürcücenin konuşulduğu birkaç köyden biridir (6:200).

Binati, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Artvin vilayetinin merkez kazasına bağlı Sirya (Tsria) nahiyesinin on köyünden biriydi (2:69). 1925 yılında Artvin vilayetindeki köylerin adları değiştirilirken, Binati Erzurum vilayetine bağlı Yusufeli kazasının bir köyü olduğu için adını korumuştur. Köy, 1935 genel nüfus sayımında “Binat” adıyla Çoruh vilayetinin merkez kazasında Sirya nahiyesine bağlıydı (4:56).

Köyün Binati adı, “yabancı kökten geldiği” için 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Dokuzoğul olarak değiştirilmiştir (6:621). Nitekim 1960 genel nüfus sayımında köy Dokuzoğul adıyla geçer. Bu tarihte köyde 326 kişi tespit edilmiştir (8:72). Adının değiştirilmesine rağmen, köyün eski adı yeni adıyla birlikte “Dokuzoğul (Binat)” biçiminde resmî kayıtlarda bir süre daha kullanılmıştır (9).

KAYNAKÇA:
1. ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt.
2. ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928.
3. ^ 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2017.
4. ^ 1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937.
5. ^ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, İstanbul, 2013.
6. ^ Klarceti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikidze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 200, ISBN 978-9941-0-8969-5.
7. ^ Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968.
8. ^ 1960 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1963.
9. ^ 1980 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1981.