İsi

İSİ – Tao bölgesindeki yerleşimlerden biridir. Günümüzde Altınçanak adıyla Erzurum ilinin Uzundere ilçesine bağlı bir köydür.

Etimoloji: İsi (ისი), Gürcüce bir yer adı olmakla birlikte, anlamı hakkında mevcut  kaynaklarda bilgiye rastlanmaz. Bu yer adı Türkçeye “İs” olarak girmiştir. Nitekim 1574 tarihi Osmanlı mufassal defterinde, 1835 tarihli nüfus defteri ile 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde İs (ایس) biçiminde yazılmıştır.^[1][2][3]

Tarihçe: İsi köyü, orta çağda Gürcistan’ın bir parçası olan Tao bölgesinde yer alıyordu. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ortalarına doğru Gürcülerden ele geçirmiştir. Gürcü krallığı döneminde, 9. yüzyılda inşa edilmiş Gürcü kilisesi İsi Kilisesi de buranın eski bir Gürcü yerleşimi olduğunu göstermektedir.^[4][5]

İsi köyü, 1574 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterine göre köy, Oltu sancağının Haho (Hahuli) nayihesine bağlıydı. Köyün nüfusu 58 Hristiyan haneden oluşuyordu.^[6] 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterine göre ise köy Erzurum vilayetinin Tortum kazasına bağlıydı. Bu tarihte köyde 25 hanede 62 erkek yaşıyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, İsi köyünün nüfusunun yaklaşık 124 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.^[7]

Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili 1917 yılında İsi köyünde bulunmuş, Othta Çayı’nın sağ kıyısında yer alan İsi köyündeki İsi Kilisesi’nin yıkılmış halde olduğunu yazmıştır. Bu sırada içi toprakla dolmuş olan kilise samanlık ve meyve kurutmak için kullanılıyordu.^[8]

İsi köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde “İs” adıyla Erzurum vilayetinin Tortum kazasının Azort nahiyesine bağlıydı.^[9] 1935 genel nüfus sayımında köy aynı idari konuma sahip olup nüfusu 118 kişiden oluşuyordu.^[10] İsi veya İs “yabancı kökten geldiği” için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Altınçanak olarak değiştirilmiştir.^[11] 1965 genel nüfus sayımında Altınçanak köyünün nüfusu 228 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde sadece 18 kişi okuma yazma biliyordu.^[12]

Tarihsel yapılar: Altınçanak köyündeki İsi Kilisesi, yerleşimin dış kısmında yer alır. Dolgu duvar tekniğinde kareye yakın kabaca yontulmuş taşlarla inşa edilmiştir. Kuzey duvarı yıkılmıştır. Günümüzde bir evin parçası haline getirilmiş olan kalan kısımlar ev sahibi tarafından farklı amaçlarla kullanılmaktadır.^[13]
*