KOPADZELER KİLİSESİ – Tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı Meşeli (Dabatzvrili) köyünün sınırları içinde orta çağdan kalma Gürcü kilisesidir.[1] Kopadzeler (sonradan Toptaş) mahallesinde bulunduğu için bu adla anılır.
Tarihçe: Kopadzeler, Gürcü aile adı olan Kopadze’den (კოპაძე) gelir ve bu yerleşimde bu aileden kişilerin yaşadığını ifade eder. Bu yerleşimi ve Şavşeti bölgesini Osmanlılar 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Kopadzeler Kilisesi’nin Osmanlı dönemi öncesinde bu yerleşimdeki Hristiyan nüfusun ibadet yeri olduğu anlaşılmaktadır. Rus idaresinin 1886 nüfus sayımında “Kopadzelar” (Копадзеларъ) olarak kaydettiği yerleşim, Artvin sancağının Şavşet-İmerhevi kazasına bağlı Dabatzvrili köyünün yedi mahallesinden biriydi ve burada sadece “Türk” olarak kaydedilmiş 4 hane bulunuyordu.[2] Köy halkının Müslüman olmasından sonra köyün kilisesi de işlevsiz kalmış ve zaman içinde harap hale gelmiştir. Nitekim 2015 yılında kilise büyük ölçüde yıkılmış halde tanımlanmıştır.[3][4]
Mimari: Kopadzeler Kilisesi, Meşeli köyünün merkez mahallesinin güneybatısında, Kopadzeler Kalesi’nin 750 metre güneybatısında, bir ormanın içinde yer alır. Kilise Dikdörtgen planlı (6,8×4,9 m) ve tek nefli küçük bir yapıdır. Kilise büyük ölçüde yıkılmış olmasına karşı, doğu ve batı duvarlarının günümüzdeki yüksekliği 2 metreyi bulur. Kuzey ve güney duvarları daha aşağı seviyeye kadar yıkılmıştır. Doğu duvarında yarım dairesel apsis yer alır. Dolgu duvar tekniğiyle inşa edilmiş olan kilisenin duvarlarının düzgün yüzey taşları sadece doğu duvarında kalmıştır.[5]
*
TAO-KLARCETİ 