Burdosani

BURDOSANİ (Gürcüce: ბურდოსანი; okunuşu: “burdosani”), tarihsel Tao-Klarceti bökgesinin Artaani kısmındaki yerleşim yerlerinden biriydi. Bugünkü Ardahan ilinin merkez ilçesinde yer alıyordu. Eskiden iki ayrı köyken, zaman içinde Orcohi (Orçoki) köyünün yaylasına dönüşmüştür.

KÖYÜN ADI
Burdosani, köyün bilinen en eski adıdır. 1595 tarihli Osmanlı tahrir defterinde Burdosan (بوردسان) olarak geçer (1:I.511, III.552). 16. yüzyılın ilk çeyreğinde de adı aynı biçimde, Burdosan (بوردوسان) olarak kaydedilmiştir (2:300).

Burdosani adı “çalı” anlamına gelen Gürcüce “burdi” (ბურდ-ი: çalı; – ოსან-ი soneki) kelimesinden türemiştir. “Çalısı olan”, “çalılık” anlamına gelir ve bu ad Türkçeye “Çalıköy” olarak çevrilebilir. Bugün Ardahan ilinin Hanak ilçesinde yer alan Vardosani de benzer biçimde türemiş bir yer adıdır.

DEMOGRAFİ
Burdosani, 1595 tarihli Osmanlı tahrir defterinde iki ayrı köy olarak kaydedilmiştir. Büyük Burdosani’de (Burdosan-i Büzürg) bu tarihte 25 hane, Küçük Burdosani’de (Burdosan-i Küçük) ise 10 hane yaşıyordu. Toplam 38 hane olan Burdosani’de her hanede 5 kişinin yaşadığı kabul edilirse, köyün nüfusunun 190 kişiden oluştuğu ortaya çıkar (1:I.467, 511; II.457,498).

Burdosani’de vergi vermekle yükümlü İvane, Gogiça, Badura, İordane, Davit, Süleyman, Saba, Laşkara, Papuna, Vartan, Zurab, Gogi, Grigol gibi erkek adları kaydedilmiştir. Bu adlar köyün etnik açıdan homojen bir yapıya sahip olmadığını, ama Gürcü nüfusunun ağırlıkta olduğunu göstermektedir. Her hanenin ispenç vergisi vermekle yükümlü kılınmış olması, buranın bir Hıristiyan köyü olduğunu göstermektedir (1:I.467, 511; II.457,498). 

TARİHÇE
Burdosani’nin tarihi, iki köyün de ortadan kalkması nedeniyle çok iyi bilinmemektedir. Bununla birlikte bu iki köy, adından da anlaşıldığı gibi Gürcü köyleriydi. Geç orta çağda birleşik Gürcü Krallığı’nın parçalanması sırasında bağımsız devlete dönüşen Gürcü prensliği Samtshe Atabeyliği (1268-1625)  yönetimindeyken 1550 yılında Osmanlıların eline geçti. Çıldır Eyaleti’ne bağlı Ardahan-i Büzürg sancağı dahilinde Büyük Burdosani Meşe nahiyesine, Küçük Burdosani ise Kuzay nahiyesine bağlıydı. Osmanlı cebe defterinde 1709, 1713 ve 1723 yıllarında ise,  Kuzey nahiyesine bağlı olan köy sadece Burdosani olarak kaydedilmişti (2:133,140,177). Aynı defterde 1717 yılında, yine sadece Burdosani, 1724 yılında ise Büyük Burdosani adıyla Meşe nahiyesine bağlı bir köy görünmektedir (2:150, 182).

Burdosani, 1854 tarihli Kiepert haritasında “Burdosan” adıyla tek bir yerleşim olarak geçer (3). 93 Harbi’nin (1877-1878) ardından Tao-Klarceti bölgesini ele geçiren Rusların 1886 tarihli nüfus tespiti kayıtlarında bir köy olarak Burdosani geçmemektedir. Ancak bu köyün ne zaman boşaldığı ve yaylaya dönüştüğü bilinmemektedir.

KAYNAKÇA:
1. ^ Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt.
2. ^ Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır (1694-1732) (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979.
3. ^ 1854 Kiepert Map of the Caucasus.