Tzklispiri

TZKLİSPİRİ – Tarihsel Tao bölgesindeki yerleşimlerden biridir. Günümüzde Zeytincik adıyla Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı bir köydür.

Etimoloji: Gürcüce bir yer adı olan Tzklispiri (წყლისპირი), dere ve su anlamına gelen “tzkali” (წყალი) ve “kıyı” anlaman gelen “piri” (პირი) kelimelerinden oluşur. Nitekim Tzklispiri Çoruh Nehri kıyısında yer alan bir yerleşimdir.^[3] Tzklispiri Türkçeye Zğlispir şeklinde girmiştir. Nitekim 1835 tarihli Osmanlı nüfus defteri ile 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesi ve 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde de Zğlispir (زغلسپیر /زغلیسپر) olarak geçer.^[4][5][6]

Tarihçe: Tzklispiri köyü, orta çağda Gürcistan’ın ve Tao-Klarceti’nin bir parçası olan Tao‘da yer alır. Nitekim Osmanlılar bu köyü ve bölgeyi 16. yüzyılın ortasında Gürcülerden ele geçirmiştir. Tzklispiri adı ve köyde Ahalpiri (ახალპირი), Bostanpiri (ბოსტანპირი), Tavteki (თავთექი), Kilitavi (კილითავი), Çala (ჭალა), Çinka (ჭინკა), Cuvardari (ჯუვარდარი) gibi yer adları buranın tarihsel olarak bir Gürcü yerleşimi olduğunu göstermektedir.^[7]

Tzklispiri, Osmanlı idaresinin sadece erkek nüfusunu kaydettiği 1835 Osmanlı nüfus defterinde Çıldır Eyaleti’ne bağlı Livane-i Ulya sancağının köylerinden biriydi. Zğlispir (زغلسپیر) şeklinde kaydedilmiş olan köyde 64 hanede 139 erkek yazılmıştır. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, Tzklispiri köyünde yaklaşık 278 kişinin yaşadığı ortaya çıkar.^[8]

Tzklispiri, 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesine göre, Trabzon vilayetine bağlı Lazistan sancağının Livana kazsının bir köyüydü. Köyde 49 hanede 155 kişi yaşıyordu. Köyde hayvan varlığı olarak 40 inek, 30 öküz, 122 keçi, 100 koyun ve 10 at kaydedilmiştir.^[9] 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Livana kazasının büyük bölümünün Rusya’ya bırakılınca, Tzklispiri de Erzurum vilayetinin Kiskim kazasına (sonra Yusufeli kazası) bağlandı.

Artvin vilayetinde 1925 yılında köy adları değiştirilirken Tzklispiri Erzurum vilayetine bağlıydı ve bundan dolayı adını korudu. 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde ise, Artvin vilayetinin Yusufeli kazasının Erkinis nahiyesinin bir köyüydü.^[10] 1940 genel nüfusu sayımında “Zığlıspir” olarak kaydedilmiş olan Tzklispiri, Çoruh vilayetinin Yusufeli kazasında Erkinis nahiyesinin bir köyüydü ve nüfusu 329 kişiden oluşuyordu.^[11] Hostapor köyü uzun süre Tzklispiri köyünün bir mahallesiyken, 1956 yılında bu köyden ayrılarak ayrı bir köy haline getirilmiştir. Tzklispiri veya Zğlispir adı “yabancı kökten geldiği” için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Zeytincik olarak değiştirildi.^[12] Zeytincik köyünde 1965 genel nüfus sayımında 297 kişi yaşıyor ve bu nüfus içinde 83 kişi okuma yazma biliyordu.^[13]

Tarihsel yapılar: Zeyticik köyünde herhangi bir tarihsel yapı tespit edilmemişti. Bu yerleşimin Osmanlı dönemi öncesinde Hristiyan Gürcü köyü olduğu bilinmektedir. Bununla birlikte döneme ait kilise kalıntısı da bugüne ulaşmamıştır. 
*