Gudashevi

GUDASHEVİ (Gürcüce: გუდასხევი; okunuşu: “gudash’evi”), tarihsel Tao bölgesindeki yerleşmelerden biridir. Bugün Artvin ilinin Yusufeli ilçesinde yer alır. Adı daha sonra Özgüven olarak değiştirilmiştir.

Gudashevi, Yusufeli’nin kuzeyinde yer alır. Kasabaya 35 km uzaklıktadır. Çevresinde Parhali (Altıparmak), Küçük Hevek (Bıçakçılar) ve Balhi (Balcılı) adlı köyler bulunmaktadır.

Gudashevi’deki Ciro Şelalesi, Türkiye’nin en yüksekten düşen çağlayanı olarak bilinir.

KÖYÜN ADI
Köyün bilinen en eski adı Gudashevi’dir. Gürcüce bir yer adı olan Gudashevi, 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesine Gudashev (كداسخو) olarak girmiştir. Bu yazılışından dolayı Kedashev olarak okunmuştur (1:VIII.358). 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde köyü adı Gürcüce yazılışa daha uygun olarak Gudashev (كوداسخو) biçiminde yazılmıştır (2:82).

Gudashevi, Gürcüce “guda” (გუდა: tulum) ve “hevi” (ხევი: dere, vadi) kelimelerinden oluşan bir tamlamadır. Bu ad “tulum deresi”, “tulum vadisi” anlamına gelir. Kurulu olduğu arazinin görünümünden dolayı köye bu ad verilmiş olabilir.

DEMOGRAFİ
Gudashevi’nin görece erken döneme ait nüfusu, 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesi üzerinden verilebilir. Bu tarihte köyde 15 hanede 43 kişi yaşıyordu. Osmanlı idaresi geleneksel olarak sadece erkek nüfus tespit ettiğinden dolayı, köyün toplam nüfusunu bulmak için bir o kadar da kadın nüfusu eklemek gerekir. Bunun sonucunda köyde 86 kişinin yaşadığı, hane başına ortalama yaklaşık 5,7 kişinin düştüğü ortaya çıkar. Bu veriler Gudashevi’nin küçük bir köy olduğunu, ailelerin kalabalık olmadığını göstermektedir (1:VIII.359).

Gudashevi 1928 yılından sonra Parhali‘nin mahallesi haline getirildiği için sonraki genel nüfus sayımlarında ayrı bir köy olarak görünmemektedir. 1988 yılında yeniden köy olan Gudashevi’de 1990 yılında 110 kişi yaşıyordu (3). Günümüzde köyün nüfusu yaklaşık 70 kişiden oluşmaktadır.

TARİHÇE
Gudashevi’de varlığı bilinen manastır, buranın eski bir yerleşme olduğuna işaret etmektedir. Çünkü Osmanlıların Gürcülerden ele geçirdiği köylerin halkı Müslümanlaştırdığı için Osmanlı dönemde yeni kilise veya manastır inşa edilmemiştir.

Gudashevi, erken ve geç orta çağlarda Gürcü devletleri olan Gürcü Krllığı, birleşik Gürcistan Krallığı ve Samtshe-Saatabago sınırları içinde kalıyordu. Köyü 16. yüzyılın ilk yarısında Osmanlılar Samtshe-Saatabago’dan (1268-1625) ele geçirdi. Hemen sonrasında Nısf-i Livane sancağına bağlanan Gudashevi, 1578 yılından sonra Gürcistan Vilayeti olarak da bilinen Çıldır Eyaleti sınırları içinde kaldı (4:I.363). 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı’nın sonucunda bu eyalet küçülünce Gudashevi Trabzon eyaletinin (1867’de vilayet) Lazistan sancağının bir köyü haline geldi. 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesine göre Gudashevi, bu sancağın Livana kazsının bir köyüydü. Bu tarihte köydeki hayvan varlığı olarak 25 inek ve 10 öküz kaydedilmişti (1:VIII.359).

Livana kazsının 93 Harbi’inde (1877-1878) Rusların eline geçmesinden sonra Gudashevi Kiskim kazasına bağlandı. 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Gudashevi, Artvin vilayetinin Yusufeli kazasının merkez nahiyesinin bir köyüydü (2:82). 1935 genel nüfusu sayımında adının geçmemesi, Gudashevi’nin bu tarihten bir süre önce Barhal köyünün mahallesi haline getirildiğini göstermektedir (5). Adı Özgüven olarak değiştirilmiş olan Gudashevi’ye 1988 yılında, Yusufeli sınırları içinde, yeniden köy statüsü verildi ve bu ilçenin Sarıgöl bucağına bağlandı (3).

Gudashevi’de, Masis Tepesi denilen yerde bir manastır olduğu bilinmektedir. Gudashevi Manastırı büyük bir olasılıkla bir heyelan sonucunda göçük altında kalmıştır (4:I.363).

KAYNAKÇA:
1. ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt.
2. ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928.
3. ^ 1990 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1991.
4. ^ Taner Artvinli, Yusufeli Külliyâtı, İstanbul, 2013, 2 cilt.
5. ^ 1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937.