Dabatsvrili

DABATSVRİLİ (Gürcüce: დაბაწვრილი; translit.: “dabats’vrili”), tarihsel Şavşeti bölgesindeki yerleşim yerlerinden biridir. Günümüzde Artvin iline bağlı Şavşat ilçesinde yer alır ve adı Meşeli olarak değiştirilmiştir. Türkçe kaynaklarda Dabazrul, Dabazril, Dabaruzul gibi farklı biçimlerde geçer.

KÖYÜN ADI
Gürcüce Dabatsvrili (დაბაწვრილი) iki kelimeden oluşan bir tamlamadır (დაბა: köy ve წვრილი: küçük) ve “küçük köy” anlamına gelir. Ancak bu ad Gürcüce kaynaklarda Dabatsruli (დაბაწრული) olarak da yazılır.^[1] Türkçe kaynaklarda yerleşmenin adı Dabazrul^[2] ve Dabazril^[3] biçiminde geçer. Muvahhid Zeki’nin 1927 tarihli Osmanlıca baskıdı Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye’deki Dabazril (راباذريل) adı 2010 tarihli baskıda Dabaruzul olarak aktarılmıştır.^[4]

TARİHÇE
Dabatsvrili’nin kuruluşu hakkında kesin bilgi yoktur. Ancak köydeki kilise kalıntıları buranın Osmanlı fethinden önce de bir yerleşme olduğunu göstermektedir. Tarihsel Şavşeti bölgesinde yer alan yerleşme, Gürcülerin yönetimi altındayken 16. yüzyılda Osmanlıların eline geçti. Uzun süre Çıldır Eyaleti içinde Osmanlı yönetiminde kaldı. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Rusya İmparatorluğu eline geçen Dabatsvrili, Rus kayıtlarına göre Agara, Kopadze, Tavzeti ve Çugadze mahallelerinden oluşuyordu. 1910 yılında Artvin iline (okrug) bağlı Şavşat-İmerhevi ilçesinde (uçastka) yer alıyordu.^[5] Birinci Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru Rusya’nın bölgeden çekilmesinin ardından Dabatsvrili Gürcistan sınırları içinde yer aldı. 1921’de, Kızıl Ordu’nun Gürcistan’ı işgali sırasında yeniden Türkiye’ye katıldı.^[6] 1922 nüfus cetveline göre Meria nahiyesine bağlı olan köyde 77 hanede 430 kişi yaşıyordu.^[7] Dabatsvrili’nin adı 1925’te Meşeler (sonradan Meşeli) olarak değiştirildi. 1926 nüfus tahririne göre köyün nüfusu 81 hanede yaşayan 457 kişiden oluşuyordu.^[8]

TARİHSEL YAPILAR
Büyükçe bir yerleşme olduğu anlaşılan Dabatsvrili’de dört kilise bulunuyordu. Bunlardan biri Agara mahallesindeki köy kilisesiydi ve bu yapıdan geriye bir şey kalmamıştır. Eski yerleşim yeri olan ve Tsinobani (Tsinubani) denilen mevkideki kilise de bir köy kilisesiydi ve bu kiliseden günümüze yıkıntılar kalmıştır. Bu kliseden taşınmış olan kesme taşlar 2015 yılında köylülerden birinin evinin avlusunda bulunuyordu. Köyün merkezinin 500 m güneyinde, yolun kıyısında yer alan bir başka kilisenin yıkıntıları bugün de görülebilir. Dabatsruli’nin güneyinde Kopadzeebi mahallesindeki ormanlık bir tepede yer alan tek nefli kilisenin bazı kısmları ayaktadır.^[9]

Kaynakça:
1. ^ Tao-Klarceti – Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 160-161.
2. ^ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, 2013, s. 102.
3. ^ “Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye (Osmanlıca), 1927, s. 161″. Erişim tarihi: 2 Ekim 2019.
4. ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye, 2010, s. 188.
5. ^ Roland Topçişvili- İnga Ğutidze, XIX. Yüzyıl ve XX. Yüzyıl Başlarındaki Rus Belgelerinde Şavşeti ve Klarceti Yer Adları (Gürcüce-Türkçe-İngilizce), 2019, Tiflis, s. 35.
6. ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 2. cilt, s. 41.
7. ^ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, 2013, s. 102.
8. ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye, 2010, s. 188.
9. ^ Tao-Klarceti – Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 160-161.

Not: Bu yazı ႧႤႧႰႨ ႾႠႰႨ tarafından Vikipedi için kaleme alınmıştır (2 Ekim 2019).